pytania na egzamin magisterski SWPS

Maxivitt

Omów dwuczynnikową koncepcję emocji Schachtera i Singera.

Kasia Q · Dołączył: 07 Lut 2006 Posty: 5 Przeczytał: 0 tematów

26. Omów dwuczynnikową koncepcję emocji Schachtera i Singera.

Dwuczynnikowa teoria emocji Schachtera i Singera

Eksperyment Schachtera i Singera (1962) miał kluczowe znaczenie dla rozwoju myślenia o emocjach w kategoriach poznawczych, a jednocześnie był nawiązaniem do idei Jamesa-Langego, że emocje pojawiają się jako wynik spostrzegania własnego pobudzenia, a także jej rozwinięciem. Schachter i Singer postawili pytanie, czy do powstania emocji wystarczy samo pobudzenie fizjologiczne, którego pochodzenia jednostka nie potrafi wyjaśnić. Sięgnęli oni do wyników eksperymentów francuskiego lekarza, Maranona, który swoim badanym wstrzykiwał adrenalinę i pytał, czy odczuwają jakieś emocje. Większość badanych podawała, że odczuwa niespecyficzne pobudzenie. Tylko u niektórych pojawiło się uczucie niepokoju zbliżone do lęku. Pomysł wstrzykiwania środków podnoszących poziom aktywacji został wykorzystany w eksperymencie Schachtera i Singera.
Wyniki tego eksperymentu miały kluczowe znaczenie dla nowego sposobu myślenia o emocjach. Aby doszło do powstania stanu emocjonalnego, muszą zaistnieć następujące warunki - podmiot musi
(1) znaleźć się w stanie pobudzenia;
(2) dokonać procesu poznawczej analizy zaistniałych zmian fizjologicznych oraz sytuacji zewnętrznych, w jakich doszło do wystąpienia tych zmian;
(3) oznaczyć werbalnie stan, w jakim się znalazł.

Błędne wyjaśnianie i błędne spostrzeganie własnego pobudzenia fizjologicznego może przyczynić się w pewnych wypadkach do zredukowania intensywności przeżywanej emocji. W badaniu Younga, Hirschmanai Clarka (1982) osobom bojącym się dentysty pokazywano na filmie borowanie zęba. Badani mieli nałożone na uszy słuchawki, w których słyszeli rzekomo bicie własnego serca. W rzeczywistości słyszeli nagrania - w jednej grupie bicie serca było szybsze aniżeli rzeczywiste, natomiast w drugiej grupie słyszano bicie wolniejsze. Stwierdzono; że u tych, którzy słyszeli szybsze bicie serca, tętno po jakimś czasie rzeczywiście wzrosło, natomiast u tych, którzy słyszeli wolniejsze bicie serca - tętno spadło. Wynik ten ma duże znaczenie praktyczne, ponieważ może być podstawą do stworzenia metody radzenia sobie z silnym lękiem. Istnieje też możliwość zastosowania analogicznej procedury przy oddziaływaniu na siłę innych emocji.
We wszystkich omówionych eksperymentach warunkiem powstania emocji było pobudzenie fizjologiczne, którego pojawienie się można było wyjaśnić odwołaniem się do czynników sytuacyjnych. Dane zebrane przez R. Sinclaira i innych ,Sinclair, Hoffman, Mark, Maratin i Pikkering, 1994) wskazują, że ludzie potrafią wyjaśnić swoje pobudzenie poprzez zwiększenie dostępności pewnych myśli lub wspomnień w wyniku torowania (priming). Wynika stąd, że źródeł swoich emocji ludzie mogą dopatrywać się nie tylko w świecie zewnętrznym, lecz także we własnym wnętrzu.
Tradycja intelektualna wywodząca się z pomysłu Schachtera i Singera zainicjowała nowe podejście do emocji. W przeprowadzonych przez nich eksperymentach emocje były wynikiem interakcji pewnych procesów występujących wewnątrz organizmu z informacjami docierającymi ze środowiska oraz informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu jednostki. Schachter i Singer swoją teorię określają jako dwuczynnikową, zakładając tym samym, że czynniki, o których ta koncepcja mówi, są niezależne od siebie. W teoriach, które przedstawiamy dalej, nie występują już dwa czynniki, ale teorie te wiążą emocje wprost z relacjami, jakie zachodzą między jednostką a jej środowiskiem

Schachter i Singer (1962) swoim badaniu wstrzykiwali dożylnie adrenalinę lub placebo. Badanym mówiono, że jest to preparat witaminowy Suproxin, a celem eksperymentu jest zbadanie wpływu tego preparatu na spostrzeganie. Część badanych była informowana o rzeczywistym działaniu wstrzykniętego preparatu: mówiono im, że ten preparat witaminowy wywołuje suchość w ustach, przyspieszone bicie serca i drżenie rąk. Drugiej grupie badanych nie udzielano żadnych. informacji na temat działania "preparatu witaminowego". Grupa trzecia otrzymywała informację fałszywą (preparat może powodować swędzenie i drętwienie ust). Wszystkim mówiono, że preparat zacznie działać po 20 minutach i że tyle czasu trzeba odczekać przed przeprowadzeniem testu spostrzegania.
Badanych z wymienionych trzech grup (grupa poinformowana, niepoinformowana i grupa fałszywie poinformowana) dzielono na połowy. Jedną połowę umieszczano w sytuacji prowokującej gniew, drugą natomiast - w sytuacji wywołującej euforię; W obu sytuacjach badany' czekał na przeprowadzenie testu z innym, rzekomym badanym, który faktycznie był współpracownikiem eksperymentatorów. W sytuacji prowokującej gniew obie oczekujące osoby otrzymywały do wypełnienia kwestionariusz zawierający obraźliwe pytania (na przykład, kto z członków najbliższej rodziny badanego nie myje się regularnie albo z iloma mężczyznami matka osoby badanej miała stosunki seksualne). W sytuacji prowokującej euforię drugi "badany" wygłupiał się - opowiadał dowcipy, puszczał samoloty z papieru itd.
Badani z grupy poinformowanej nie przejawiali żadnych reakcji emocjonalnych, albo też ich reakcje były bardzo słabe. Występujące u nich pobudzenie przypisywali działaniu podanego specyfiku; a nie czynnikom sytuacyjnym. Natomiast w grupie niepoinformowanej oraz w grupie błędnie poinformowanej pojawiły się wyraźne reakcje emocjonalne. W sytuacji prowokującej do gniewu badani wypowiadali agresywne komentarze dotyczące treści kwestionariusza, a jeden z nich nawet odmówił wypełnienia go. W sytuacji prowokującej do euforii badani przyłączali się do zabawy sprowokowanej przez rzekomego współbadanego. Jednak nie wszystkie wyniki okazały się zgodne z przewidywaniami. W grupie, której wstrzyknięto placebo, a więc środek obojętny, również pojawiły się stany emocjonalne. Gdyby założyć - jak to uczynili autorzy referowanego eksperymentu - że emocje są wynikiem interakcji pobudzenia fizjologicznego i oddziaływań sytuacyjnych, które można zinterpretować jako przyczynę tego pobudzenia, to emocje w tej grupie nie powinny występować. Jest jednak możliwe, że sama sytuacja wywołała u badanych pobudzenie fizjologiczne. Problem, niestety, polega na tym, że w tym eksperymencie nie mierzono bezpośrednio pobudzenia fizjologicznego, a jedynie manipulowano nim w sposób farmakologiczny. Aby usunąć tę wątpliwość, Schachter i Singer przeprowadzili dodatkowy eksperyment, w którym jednej grupie badanych wstrzykiwano adrenalinę, drugiej grupie - silny środek uspokajający (chloropromazynę), a trzeciej grupie - placebo. Następnie wszystkie grupy oglądały fragment komedii filmowej. Stwierdzono, że naj słabsze emocje wystąpiły w grupie, której wstrzyknięto chloropromazynę; grupie tej pokazywany film wydawał się najmniej śmieszny.
Zinterpretujmy wyniki tego eksperymentu. Schachter i Singer uważają, że badani, którzy nie byli poinformowani o działaniu adrenaliny albo byli poinformowani błędnie, starali się wyjaśnić swój stan, poszukując czynników sytuacyjnych, które mogłyby być odpowiedzialne za jego pojawienie się. Inaczej mówiąc ludzie poszukiwali przyczyn własnych emocji w rozmaitych sytuacjach zewnętrznych. W eksperymentach tych owe sytuacje zdefiniowane zostały przez badaczy - były one jasne i oczywiste. Faktyczne sytuacje, emotogenne, z jakimi ludzie mają do czynienia w swoim życiu ,wcale nie muszą być tak jednoznaczne. Prócz tego to sami ludzie nadają znaczenie rejestrowanym przez siebie danym. Znaczenie nadawane bodźcom może zależeć od wcześniejszych doświadczeń, socjalizacji lub od aktualnego kontekstu sytuacyjnego. Ta sama uwaga wypowiedziana w publicznej dyskusji - w zależności od tęgo, kto jest jej autorem może zostać zinterpretowana jako dobry żart, bądź też jako próba dyskredytacji czy ośmieszenia.

Eksperyment Schachtera i Singęra stał się inspiracją dla wielu innych badań, w których umieszczano badanych w sytuacjach wywołujących pobudzenie fizjologiczne, a następnie sprawdzano - pośrednio lub bezpośrednio - jak to pobudzenie jest interpretowane. Jednym z najbardziej znanych badań jest eksperyment Duttona i Arona (1974). Badaniu poddano dwie grupy mężczyzn. Pierwszą z nich proszono o przejście przez chybotliwy most linowy, zawieszony nad przepaścią podczas gdy grupa druga przechodziła przez zwykły most kamienny, bardziej stabilny niż most linowy. Po drugiej stronie mostu stała atrakcyjna dziewczyna (zawsze ta sama), prosząc badanych o udzielenie odpowiedzi na kilka pytań kwestionariusza; Stwierdzono, że badani z grupy, która przechodziła przez most linowy, znacząco częściej usiłowali umów1c się z tą dziewczyną na randkę niż badani, z drugiej grupy. Wynikało to stąd, że badani z pierwszej grupy przeżywali lęk, a towarzyszące mu pobudzenie fizjologiczne mylnie interpretowali jako spowodowane widokiem atrakcyjnej dziewczyny. Sugerowałoby to, że pobudzenie fizjologiczne towarzyszące lękowi i podnieceniu eksualnemu jest identyczne, co przemawiałoby na rzecz teorii Cannona-Barda.: Możliwa jest także inna interpretacja tych wyników _można przypuszczać, że badane osoby są mało wyćwiczone w analizie własnego pobudzenia fizjologicznego. Za taką interpretacją przemawiają wyniki badań nad aleksytymią. Stwierdziliśmy, że mężczyźni są bardziej aleksytymiczni niż kobiety (Maruszewski i Ścigała, 1998), a jednym z elementów aleksytymii jest niezdolność d(o odróżniania uczuć i doznań somatycznych. Badani mogli więc łączyć własne pobudzenie fizjologiczne z różnymi uczuciami.

Ania S. · Gość

Według Schachtera doświadczenie emocji jest łącznym efektem pobudzenia fizjologicznego i oceny poznawczej, przy czym oba te czynniki są niezbędne do wystąpienia emocji. Przyjmuje on, że pobudzenie jest zawsze uogólnione i niezróżnicowane oraz pojawia się jako pierwsze w sekwencji procesów emocjonalnych. Procesy poznawcze służą do ustalenia, jak zostanie nazwany ten wieloznaczny stan wewnętrzny. Stanowisko to stało się znane jako dwuczynnikowa teoria emocji lub teoria Lazarusa – Schachtera. Czynniki organiczne, trzewne wchodzą w interakcję z czynnikami psychicznymi, dając w wyniku emocję. Kiedy więc wystąpi pobudzenie układu sympatycznego bez znanego, określonego źródła, wówczas dana osoba będzie szukać w środowisku odpowiednich, zwracających uwagę elementów poznawczych, których będzie mogła użyć do nazwania tego pobudzenia i nadania mu emocjonalnego znaczenia. Ta koncepcja emocji i pomysłowe badania przeprowadzone w celu jej sprawdzenia zwróciły uwagę na role interpretacji poznawczych w doświadczeniu emocjonalnym. Wykazały także, że niezależnymi komponentami emocji – stanem pobudzenia i sygnałami sytuacyjnymi – można manipulować eksperymentalnie i badać je w warunkach laboratoryjnych. Jednakże niektóre specyficzne aspekty teorii dwuczynnikowej zostały zakwestionowane. Zdawanie sobie sprawy z własnego pobudzenia fizjologicznego nie jest koniecznym warunkiem doświadczenia emocjonalnego. Gdy osoby badane po otrzymaniu środków farmakologicznych zmniejszających tempo pracy serca są poddawane działaniu bodźców wywołujących emocje, nadal doświadczają one lęku czy gniewu, mimo że ich odczucia fizyczne są minimalne. Ponadto doznawanie silnego pobudzenia bez żadnej oczywistej przyczyny nie prowadzi do neutralnego, niezróżnicowanego stanu, jak zakłada teoria dwuczynnikowa. Niewyjaśnione pobudzenie fizyczne interpretuje się na ogół jako negatywne, stawiając diagnozę, że coś jest nie w porządku, a poszukiwanie wyjaśnienia jest zwykle tendencyjnie ukierunkowane na znalezienie bodźców, które wyjaśnią czy uzasadnią te negatywną interpretację.