pytania na egzamin magisterski SWPS

anka · Dołączył: 07 Paź 2008 Posty: 16 Przeczytał: 0 tematów

Wyjaśnij pojęcie narracyjnej tożsamości.
Tożsamość narracyjna to zinternalizowana i rozwinięta historia życia lub mit osobisty, który spaja zrekonstruowaną przeszłość, spostrzeganą teraźniejszość i przewidywaną lub oczekiwaną przyszłość w konfigurację narracyjną, tak aby nadać życiu poczucie spójności, ciągłości i celu (McAdams).

naturalną skłonnością człowieka, wg McAdamsa, jest organizowanie faktów i wydarzeń w historię. Człowiek, próbując zrozumieć świat, wydarzenia, relacje z ludźmi i wrezcie samego siebie, układa historie.ich treść, sposob łączenia wydarzeń i znaczenie im nadawane stanowią o niepowtarzalności każdego człowieka. Naturalną formą LAczenia faktow i nasycania ich treścią oraz interpretacji jest tworzenie historii, a centralną kompozycją w jej ramach - narracyjna tożsamość.
T. narracyjna ma strukturę podobną do historii, tzn zawiera pewną sekwencję elementów połączonych określoną interpretacją. Mogą dominować w niej relacje z subiektywnie ważnych zdarzeń albo mogą przeważać uczucia i charakterystyczne doznania. w skład t. narracyjnej mogą wchodzić elementy nie do końca zrozumiałe dla samej jednostki lub częściowo pozbawione jasnych odniesień do miejsca i czasu, natomiast obejmujące przejmujące doświadczenia, kt - jak osoba sądzi - wpłynęły na to, kim jest, lub pozwoliły to dobrze wyrazić, albo też dawały intensywne poczucie zgody z sobą, bycia unikalną jednostką. Dlatego też t. narracyjną człowiek odnajduje nie tylko w zdarzeniach łączonych nicią przewodniej interpretacji, ale też w wierszu, melodii, obrazie, dotyku, nastroju czy określonym stanie ducha. Snując opowieść o swoim życiu i sobie samym, można rozpoczynać ją od różnych fragmentów, jednak wkrótce prowadzą one do tych najważniejszych. A odtwarzając historię, równocześnie za każdym razem tworzymy ją od nowa, stąd narracyjna tożsamość jest nieustannie opracowywana i przepracowywana.
Narracyjna tożsamość to specyficzna organizacja pamięci biograficznej, podlegająca wszelkim uwarunkowaniom i zniekształceniom, na kt podatna jest tego rodzaju pamięć. Wynikają one z procesów generalizacji, z roli uczuć i wyobraźni, które modyfikują zapis zdarzeń i ich znaczenie. T. narracyjna nazywana jest mitem osobistym. element mitu oznacza przypisywanie czemuś nadnaturalnego znaczenia oraz skłonność do wyolbrzymiania lub przeakcentowania pewnych elementów kosztem innych.Niezależnie od prawdziwości mitu osobistego, pełni on rolę integrującą, nadając określone znaczenie doświadczeniom człowieka.
T. narracyjna ma charakter całkowicie osobisty. By t. narracyjną ujawnić, trzeba całkiem dużo opowiedzieć, a i tak będzie to tylko przybliżenie, ponieważ tożsamość, podobnie jak histoia osobista, jest zmienną ukrytą, stąd nie można utożsamiać jej z opowieścią, tak jak cechy nie można utożsamiać z zachowaniem.
O tworzeniu się t. narracyjnej świadczy analiza pamiętników i korespondencji młodzieży w okresie dorastania, która ujawnia, że młodzi ludzie często tworzą konstrukcje narracyjne przypominające baśń osobistą. Elementy baśniowe: poczucie unikalności własnego ja i swoich przeżyć, poczucie przeznaczenia, jakiejś misji, wielkiego dobra lub zła i nieodłączne poczucie niezrozumienia ze strony innych ludzi. Ta baśń stanowi surowy zarys tożsamości. Następnie historia staje sie coraz bardziej realistyczna, a z poszczególnych jej elementów mogą wynikać zadania życiowe skupione wokół motywów siły i intymności. Konstrukcja narracyjna stopniowo zmienia funkcję: początkowo dzięki niej dorastający człowiek próbuje rozumieć siebie, potem t. narracyjna decyduje o odniesieniu do świata (i siebie) oraz ukierunkowuje działania, wyzwalając osobiste motywacje.
Jest kilka schematów narracyjnych pozwalających wyróżnić rodzaje t. narracyjnej, np.: "wspaniała przeszłość składa się na dobre teraz" albo "od żebraka do bogacza" czy "od elektryka do prezydenta", czy też "stracić wszystko" (McAdams).
T. narracyjna tworzy się i zmienia w ciągu całego życia człowieka. W dzieciństwie zbieramy materiał do historii, którą kiedyś utworzymy, w adolescencji nadajemy sens temu, kim jesteśmy, a w okresie dorosłości wzbogacamy tożsamość, wpisując w nią zmiany związane z ważnymi postaciami i zadaniami naszego życia. Bogate zasoby biograficzne sprawiają, że mamy wiele możliwości kreowania tożsamości.
Z wczesnego dzieciństwa pochodzi ton narracyjny, oznaczający pewien charakterystyczny klimat emocjonalny, znajdujący wyraz w tożsamości narracyjnej dorosłego człowieka. Jedne historie wyrażają optymizm i nadzieję (emanuje z nich przeświadczenie, że ludzkie pragnienia dają się spełnić, a świat jest uporządkowany, przewidywalny i zrozumiały); inne wyrażają nieufność, poczucie zawodu lub rezygnację (przeświadczenie przeciwne do wcześniej wspomnianego).
Po okresie niemowlęctwa kolejnym tworzywem naszych historii stają się wyobrażenia obejmujące obrazy, dźwięki, zapachy, smaki - wszystko, co za pomocą różnych modalności zmysłowych daje się zapamiętać jako charakterystyczne dla domu rodzinnego i najbliższego środowiska. Wyobrażenia są najczęściej nielogiczne, mogą np dotyczyć postaci z bajek itp.
W latach szkolnych tworzą sie tematycznie zorganizowane całości(wraz z rozwojem logicznego myślenia), kt z czasem złożą się na temat historii i jej strukturę. W różnych historiach przewijają się motywy siły/władzy i intymności/miłości.
Ton narracyjny, wyobrażenia i temat to zasoby osobiste, kt choć wiele wnoszą do tożsamości, jednak jeszcze jej nie determinują.
W okresie adolescencji: dzięki rozwojowi myślenia na poziomie operacji formalnych, myślenia abstrakcyjnego, hipotetyczno-dedukcyjnego, zdolności do refleksji i poruszania się w świecie wyobrażonych możliwości - człowiek rozważa pytania dotyczące istoty dobra i zła, znaczenia wartości, uzasadnienia norm moralnych i sens życia. W tym okresie osoba kreuje t. narracyjną w określonym kontekście psychospołecznym, jaki tworzy rodzina, szkoła i inne grupy. obok tych relacji interpersonalnych i społecznych w kreowaniu tożsamości narracyjnej bardzo ważną rolę odgrywa ideologiczny układ odniesienia: wartości, etyka, religia, obyczaje. Człowiek też po raz pierwszy świadomie przyjmuje perspektywę historyczną, zdając sobie sprawę, że dzieciństwo już minęło. Najważniejszym osiągnięciem rozwojowym tego okresu jest zdolność nadawania znaczeń temu, kim jesteśmy.
U progu dorosłości osoba wytwarza główną postać - wyidealizowaną peronifikację Ja. Główna postać historii życia obrazuje jakieś ważne dążenie, ideał, pragnienie, wizję lub rolę. Młody człowiek pozostaje pod wpływem tej postaci,. Bohater nie jest jednowymiarowy - imago może uosabniać to, kim byliśmy, możemy być, kim nie chcemy lub boimy się stać.
W "połowie życia" zmienia się tematyka narracji, pojawia się temat śmierci i czasowej ograniczoności życia oraz treści skryptu generatywnego. Oznacza on wzmożoną troskę o innych, potrzebę i gotowość pracy na rzecz kolejnych pokoleń i wprowadzanie ich w dorosłość. Wraz z osiągnięciem wieku średniego t. narracyjna ulega przemianom, a jej wskaźnikami są wzrastające:
1. spójność, wyrazająca się klarownym sensem
2. otwartość na zmianę i tolerancja wobec niejednoznacznych ocen
3. wiarygodność - coraz mniejsze zakłócenia i ograniczona rola fantazji
4. zróżnicowanie na główny temat i wątki poboczne
5. wewnętrzna integrcja - zdolność uzgadniania przeciwieństw
6. kreatywna integracja - w tematyce historii więcej elementów na temat życia i jego wartości
Ta ostatnia tendencja wzmaga się w okresie starości, kiedy tożsamość ulega kolejnemu przepracowaniu pod kątem bilansu życia.
McAdamsa teoria rozwoju osobowości skupiona jest na zjawisku t. narracyjnej, dzięki kt życie ludzkie jawi się jako spójne i sensowne, a osoba, wiedząc kim jesy i co jest dla niej ważne, formułuje cele, zadania i dążenia. W ten sposób t. narracyjna, czyli historia osobista, aktywnie oddziałuje na to, kim osoba jest i co robi, jakie formy aktywności wybiera, w co się angażuje. Człowiek nie tyle tworzy historię na bazie tego, kim jest, co raczej jest taką, a nie inną osobą i robi to, co robi, z powodu historii, jaką utworzył. Żyje wg własnej historii, a nie układa historię wg tego, jak żyje.

Źródło: Oleś "wprowadzenie do psychologii osobowości" str.: 344-351