pytania na egzamin magisterski SWPS

Maxivitt

Prawidłowości percepcji społecznej.

rooles · Dołączył: 09 Lut 2006 Posty: 15 Przeczytał: 0 tematów

jasmine · Gość

Percepcja społeczna opiera się na postrzeganiu innych nie jako indywidualności, ale jako przedstawicieli określonych kategorii społecznych (Aronson, 1995; Nęcki, 1996; Zimbardo i Ruch, 1992).

Ludzie są nam potrzebni, chcemy, więc rozumieć i przewidywać, czyli posiadać kontrolę poznawczą oraz wpływać na ich zachowanie, czyli mieć kontrolę behawioralną.

Potrzebie kontroli służą procesy spostrzegania i oceniania innych ludzi. Należą do nich:
I stereotypy
II ukryte teorie osobowości
III cechy opisowe i oceniające
IV etykietowanie
V samo spełniające się proroctwa
VI pierwsze wrażenie

I stereotypy
Człowiek spostrzega i ocenia świat na skróty, czyli na podstawie niewielu dostępnych obserwacji buduje pełny obraz innych ludzi. Służą temu stereotypy. Stanowią one uproszczony opis grup ludzi wyróżniających się pewną widoczną cechą, np. przynależnością rasową lub zawodową. Owo uproszczenie polega na tym, że z racji przynależności jednostki do danej grupy nie dostrzegamy jej cech indywidualnych, a także przeceniamy różnice między grupą, do której ona należy a innymi ludźmi. Zatem przekonanie o prawdziwości tego opisu zwykle jest podzielone przez pewną część społeczeństwa, które wywiera presję na swoich członków, aby przyjęli stereotypy jako własne. Może być też rozpowszechniane przez środki masowego przekazu. Jeśli w opisie określonych grup ludzi zawarte są głównie informacje oceniające o zabarwieniu negatywnym, wówczas takie stereotypy są źródłem uprzedzeń. Powodują one, że albo unikamy kontaktu z osobami przynależącymi do danej grupy, albo niezależnie od stanu faktycznego przypisujemy każdej osobie z tej grupy cechy negatywne. Taki stosunek do ludzi z reguły jest dla nich krzywdzący, bo uniemożliwia rzeczywiste poznanie indywidualnych właściwości człowieka, niezależnych od jego przynależności społecznej. Stereotypy są najbardziej niebezpieczne, gdy dana osoba nie dostosowuje swych przekonań do napływających nowych informacji; osoba myśląca stereotypowo dogmatycznie trzyma się swych przekonań, niezależnie od tego ile sprzecznych informacji jej dostarczymy. Obok stereotypów negatywnych są stereotypy pozytywne bazujące na informacjach pozytywnych, np. stereotyp aktora lub Amerykanina wśród Polaków. Przedstawiciele tych grup imponują wielu ludziom. Stereotypy pozytywne powodują chęć zbliżenia się lub zdobycia informacji na temat idoli. Wszelkie nowinki z życia aktorów bywają przyjmowane z bezkrytycznym uwielbieniem. W dłuższym okresie czasu ulegają różnym przekształceniom, czasem po prostu znikają. Trudno jednak wyobrazić sobie ludzi nieposiadających stereotypów. Stanowią one ważne uzupełnienie naszego indywidualnego doświadczenia, dzięki czemu mamy poczucie orientacji w świecie, w którym nie możemy lub nie chcemy bezpośrednio uczestniczyć. Stereotypy są też wygodne, bo chronią nas przed nadmiernym zaangażowaniem się w sprawy innych ludzi.

II ukryte teorie osobowości
Podobną do stereotypów rolę odgrywają ukryte teorie osobowości, czyli nasze indywidualne przekonanie o współwystępowaniu pewnych cech, np. określonych cech fiz. z psych. bądź psych. między sobą. Określenie, że są to cechy ukryte oznacza, że przekonania te nie są uświadamiane przez jednostkę. W ukrytych teoriach osobowości podobnie jak w stereotypach myślimy na skróty, nie staramy się poznać bliżej danej osoby, ale na podstawie pojedynczych, dostrzeżonych właściwości sami generujemy dalsze cechy, które dana osoba rzekomo posiada. Dzięki ukrytym teoriom osobowości szybko osiągamy przekonanie, że znamy drugą osobę i możemy przewidywać jej zachowanie. To pozwala nam planować własne zachowanie wobec nowo poznanych ludzi i mieć nadzieję na ich skuteczność.

III cechy opisowe i oceniające
Spostrzeganie ludzi wiąże się z ich ocenianiem. W zasadzie nie jest możliwe odróżnienie cech opisowych od oceniających, gdyż nawet o szacowaniu tak wymiernych fizycznie cech, jak wysokość człowieka zwykle zawarta jest pewna ocena. Potrzeba oceniania, czyli wartościowania jest potrzebą uniwersalną, jednak liczba kategorii, którą posługujemy się w ocenie może być bardzo różna. Niektórzy ludzie o tzw. globalnym stylu percepcji mają skłonność do dostrzegania i oceniania ludzi zaledwie w kategoriach: czarnej i białej. Skłonność do jednoznacznego oceniania ludzi sprzyja powstawaniu tzw. halo efektów. Polegają one na tym, że na podstawie spostrzeżeń ważnej cechy o określonym znaku pozytywnym lub negatywnym jesteśmy skłonni przypisać danej osobie dalsze cechy o tym samym znaku.
Istnieją 2 halo efekty:
- Pozytywny inaczej anielski bądź aureoli
- Negatywny zwany szatańskim
Jeżeli dla kogoś bardzo ważną i pozytywną cechą jest religijność to spostrzeżenie tej cechy u innej osoby może spowodować wystąpienie halo efektu anielskiego polegającego na przypisywaniu danej osobie wielu innych pozytywnych cech, jak: kulturę, wrażliwość, inteligencję. Natomiast ta sama osoba, jeśli stwierdzi, że ktoś jest niereligijny to może przypisać tej osobie dalsze negatywne cechy: egoizm, rozwiązłość. Taki uproszczony sposób widzenia świata wprawdzie jest nieprawdziwy, ale daje poczucie bezpieczeństwa, iluzję życia uporządkowanych w świecie wartości. Ludziom fizycznie atrakcyjnym łatwiej jest wpływać na innych ze względu na istnienie efektu aureoli. Polega on na tym, że cecha człowieka w postaci urody, uroku osobistego, pięknej budowy ciała opromienienie swym blaskiem inne jego cechy i decyduje o sposobie widzenia go przez innych. Atrakcyjność fizyczna może stanowić źródło takiej aureoli, bo mamy automatyczną skłonność do przypisywania ludziom ładnym różnych niekoniecznie przez nich posiadanych pozytywnych cech: talentu, uczciwości; osobom takim łatwiej uzyskać pomoc od innych, łatwiej też im przekonać rozmówcę do swych racji, jeśli są kobietami szybciej i częściej wychodzą za mąż. Jako dzieci w szkole uzyskują lepsze stopnie, a przez nauczycieli są uznawane za mądrzejsze, grzeczniejsze i rokujące większe nadzieje na przyszłość. Studentki spostrzegane przez profesorów otrzymują lepsze oceny. Być może chodzi o to, że kiedy kontaktujemy się z osobami, które spostrzegamy jako bardzo atrakcyjne fizycznie niż my, to mamy wrażenie, że przynajmniej część ich aureoli może opromienić nas i nasz obraz siebie. Znając i utrzymując kontakty z kimś, kto jest uważany za osobę piękną możemy przynajmniej w swoich oczach stać się osobą atrakcyjną. Posiadając do niej dostęp i kontaktując się z nią możemy ten kontakt umożliwić innym, otrzymując coś w zamian. Znając taką osobę możemy mieć wrażenie, że przynależymy do kręgu osób atrakcyjnych, co wpływa na poprawę obrazu siebie, a to wpływa na nastrój, co może poprawić aktywność, a w ostatecznym rezultacie prowadzić do uzyskiwania własnych sukcesów i osiągnięć. Nie chcąc stracić przychylności tej atrakcyjnej osoby dostosowujemy do jej wymagań nasze sądy, postawy i zachowania. Istnieje też niebezpieczeństwo, że jeśli jest ona manipulatorem to może wykorzystać to do własnych celów, niekorzystnych dla nas. Atrakcyjność fizyczna wywiera najsilniejszy wpływ na umiejętności społ., oznacza to, że osoby atrakcyjne są śmielsze i skuteczniejsze w kontaktach społecznych i seksualnych, łatwiej je nawiązują i lepiej potrafią dbać o ich sprawny przebieg, co ma źródło w większej pozytywności doświadczeń społ. Wiele badań pokazuje, że w ponad połowie przypadków decyzje o zatrudnieniu kogoś dyrektorzy podejmują zanim kandydat otworzy usta. Przeprowadzone badania na grupie nieznających się mężczyzn i kobiet pokazało, że po 1 rundzie 89% badanych, którzy chcieli się umówić powtórnie z partnerami podjęli tę decyzję ze względu na atrakcyjność fizyczną. Kiedy ludzie nie znają się, osoby uznane za fiz. nieatrakcyjne, zazwyczaj nie stanowią pożądanych partnerów. Badanie pokazuje, że mężczyźni odrzucają kobiety, którym wg nich brakuje urody, zdrowia, właściwego usposobienia. Atrakcyjność ma też ciemną stronę – ludzie atrakcyjni oceniani są jako bardziej próżni, zarozumiali, niewierni swym partnerom.

IV etykietowanie
W poczuciu kontroli nad otoczeniem, czyli rozumieniu i wpływaniu na ludzkie zachowanie, służy też powszechnie występująca skłonność do etykietowania ludzi, czyli interpretacji pojedynczych zachowań za pomocą względnie trwałych cech. Na właściwość tą zwrócili uwagę badacze zajmujący się atrybucjami przyczynowymi, czyli interpretacją przyczyn ludzkich zachowań. Odkryli i opisali podst. błąd atrybucyjny polegający na odmiennej interpretacji przyczyn tych samych zachowań z perspektywy osoby działającej, (czyli aktora) i obserwującej, (czyli obserwatora) zwłaszcza, jeśli zachowania mają charakter negatywny.
V samo spełniające się proroctwo
Swoim aktywnym zachowaniem możemy pomagać rzeczywistości, aby stała się taką, jaką oczekujemy. Zjawisko to nosi nazwę samo spełniającego się proroctwa albo samo spełniającej się przepowiedni. Faktycznie nic samo się nie spełnia, choć w świadomości ludzi ulegających temu zjawisku tak właśnie się dzieje. Samo spełniające się proroctwa mogą dotyczyć zarówno własnej osoby, jak i innych. W pułapkę samo spełniających się proroctw możemy wpaść w sytuacji konfliktu z inną osobą, kiedy znajdujemy się pod wpływem silnych emocji. Wówczas może zdarzyć się, że:
I - uczucia drugiej osoby wobec nas są wyłącznie negatywne (wrogie).
II - podejmujemy wówczas działania obronne albo atakujemy ją zanim ona nas zaatakuje albo zrywamy z nią kontakty.
Po III - nasze zachowanie zwiększa niechęć i zmniejsza uczucia pozyt. tej osoby wobec nas.
Po IV - nasze początkowo fałszywe założenie potwierdza się. Samo spełniające się przepowiednie stanowią część relacji między ludźmi. Jeżeli oczekuje się, że inni będą zachowywać się w określony sposób, istnieją duże szanse, że za pomocą subtelnych komunikatów przekaże się swe oczekiwania i zwiększy się prawdopodobieństwo wystąpienia zachowania, które przewiduje się.

VI pierwsze wrażenie
Czyli I ocena nowo poznanej osoby. Pierwsze informacje o nowej osobie działają na tzw. czysty umysł, gdy osoba spostrzegająca nie posiada żadnej wiedzy na temat osoby spostrzeganej. Z racji świeżości I wrażenie jest często bardziej wnikliwe i bogate w informacje, a niżeli spostrzeżenia dokonywane podczas kolejnych spotkań z daną osobą. Istnieje jednak ryzyko, że jeśli I wrażenie jest błędne to błąd taki trudno jest skorygować, gdyż buduje ono względnie trwałe nastawienie.

1061 · Dołączył: 27 Kwi 2007 Posty: 10 Przeczytał: 0 tematów

[link widoczny dla zalogowanych]