pytania na egzamin magisterski SWPS

Maxivitt

Jak można wyjaśnić wpływ doświadczeń wczesnodziecięcych na przebieg procesu rozwoju?

kkarutek · Dołączył: 24 Mar 2006 Posty: 8 Przeczytał: 0 tematów

Odpowied na to pytanie rozpocznę od krótkiej charakterystyki okresu rozwoju, o którym jest mowa.

Okres wczesnego dzieciństwa obejmuje przedział wiekowy od urodzenia do 3 r.ż. Wyodrębniamy w nim dwie fazy: pierwszš, przypadajšcš na 1. r.ż., która jest nazywana wiekiem niemowlęcym, oraz drugš, od 2 do 3 r.ż., okrelanš jako wiek poniemowlęcy.

0-1 rok życia (niemowlęctwo)
Pierwszy miesišc życia to okres przystosowawczy do życia w nowym, pozamacicznym rodowisku. Dziecko musi przystosować się do: zmian temperatury, nowego sposobu oddychania, nowego sposobu przyjmowania pokarmu i wydalania zbędnych produktów, w chwili urodzenia 3,37 kg i 51,2 cm, duża głowa z małš częciš twarzowš stanowi 30 % masy ciała; długi tułów i krótkie kończyny, duży udział tkanki chrzęstnej w układzie kostnym. Ciemišczko duże (zarasta ok. 15 miesišca), ciemišczko małe (zarasta w pierwszym kwartale życia), przyjmuje postawę leżšcš asymetrycznš. Leżšc na plecach zwraca głowę w jednš stronę a kończyny asymetrycznie (jedna wyprostowana ta po stronie głowy a druga zgięta. U noworodek przewaga jest zginaczy nad prostownikami. Wszystkie odruchy u noworodka można podzielić na 2 grupy: wspólne dla noworodka i człowieka dorosłego, odruch renicowy, mrugania, ssania, połykania, odruch wydalania moczu i kału występujšce tylko u noworodków i/lub niemowlęcia a zanikajšce lub patologiczne u człowieka dorosłego, np. odruch Babińskiego (unoszenie dużego palca przy podrażnieniu stopy, odruch toniczno-szyjny (wraz z odwróceniem głowy wyprostowujš się kończyny po tej samej stronie a kurczš po przeciwnej, odruch Moro (unoszenie kończyn i przycišganie ich do ciała w gecie obejmowania, odruch chwytny ( zaciskanie dłoni na przedmiocie i mocne trzymanie tak, że można dziecko unieć i oderwać od podłoża), odruch marszu automatycznego,
naturalny rytm aktywnoci: snu i czuwania, noworodek głęboko pi, jeli regularnie oddycha a jego oczy nie poruszajš się (8-9 godz. Na dobę); sen lekki szybkie ruchy gałek ocznych i nieregularny oddech; drzemie oczy otwarte, ale nieprzytomne; otwarte i przytomne oczy bierne czuwanie. Noworodki piš 16-18 godz. na dobę. Możliwoć odbierania bodców przez noworodka: równowagi kiedy płacze podniesienie uspokaja go, dotyku dotknięcie okolicy ust wywołuje znieruchomienie, smaku potrafi odróżnić smaki: słodki, słony, kwany i gorzki (lubi słodki), węchu reaguje na zapach pewnych pokarmów tak samo jak dorosły.
Rozpoznaje zapach mleka matki może zlokalizować zapach i odwrócić się od nieprzyjemnych zapachów słuchu preferuje dwięki o czystych tonach różnicuje niemal wszystkie dwięki mowy ludzkiej odwraca się w kierunku dwięku preferuje dwięki wysokie wypowiedzi z wysokš intonacjš oraz głos swojej matki, wzroku akomodacja wzroku i ostroć widzenia sš ograniczone przyglšda się i próbuje ledzić poruszajšcy się obiekt widzenie kolorów nie jest jeszcze dobrze rozwinięte. Dzieci w 2-3 dobie życia zdolne sš do naladowania wyrazów mimicznych swoich opiekunów. W 2-3 tyg. patrzšc na wyraz twarzy rodzica jak on wysuwa język, otwiera usta, zaciska wargi naladujš nie tylko ruchy mimiczne, ale także ruchy głowy.

2-3 rok życia
Po pierwszym roku życia następuje dalszy intensywny rozwój, dziecko jest większe i silniejsze. Podstawowym wydarzeniem jest opanowanie umiejętnoci stania i chodzenia. Dzięki temu znacznie większa częć fizyczna własnego domu staje się mu dostępna, a przedmioty bardziej osišgalne. Intensywnemu rozwojowi podlega też mowa. Pozwala ona dziecku skuteczniej i bardziej precyzyjnie komunikować własne potrzeby. wiat ludzi i przedmiotów spostrzegany jest ortoskopicznie, tj z zachowaniem stałoci wielkoci, kształtu, czy barwy. Dziecko staje się równoczenie gotowe do opanowywania całego szeregu umiejętnoci społecznych zwišzanych np. z samodzielnym jedzeniem przy pomocy sztućców, myciem się, ubieraniem.

Badaniami nad rozwojem człowieka parało się wielu badaczy. Poniżej opiszę te fragmenty ich teorii, które odnoszš się do interesujšcego nas okresu wczesnodziecięcego.

Kryzysy psychospołeczne wg E.H. Eriksona
Erikson podzielił całe życie człowieka na okresy ograniczone kolejnymi kryzysami rozwojowymi. Każdy taki kryzys wišże się z dowiadczaniem silnych negatywnych emocji. Z punktu widzenia dalszego rozwoju ważne jest, by został rozwišzany. I tak na okres wczesnodzięciecy przypadajš następujšce kryzysy:
1) zaufanie vs brak zaufania (wiek 0-1 rok) osišgnięcie zaufania do matki lub innego opiekuna. Włanie matka albo opiekun sš kluczowym czynnikiem społecznym w rozwoju dziecka. Jeli zatem opiekunowie odrzucš dziecko lub sš niekonsekwentni, dziecko może spostrzegać wiat jako niebezpieczny, pełen niegodnych zaufania i niewiarygodnych ludzi. O zaufaniu i przywišzaniu będzie jeszcze więcej w dalszej częci tekstu.
2) Autonomia vs wstyd (wiek 2-3 lata) osišgnięcie samokontroli i poczucia własnej odrębnoci. Dzieci musza się uczyć być autonomiczne jeć i ubierać się samodzielnie, dbać o własnš higienę; porażki w osišganiu tej niezależnoci mogš zmusić dziecko do zwštpienia we własne zdolnoci i do poczucia wstydu. Dlatego tak ważne ze strony rodziców/opiekunów sš cierpliwoć i spokój oraz stanowcze acz łagodne wyrażanie oczekiwań wobec dziecka, dawanie mu emocjonalnego wsparcia (pochwały) i tłumaczenia skutków jego zachowania.

Fazy rozwoju wg Freuda
- oralna ssanie, gryzienie (agresja), mlaskanie. W tym czasie powstaje Ego. Zafiksowanie na tym etapie powoduje w przyszłoci rozwój uzależnień (zwłaszcza palenie tytoniu, objadanie się), biernoć i łatwowiernoć.
- analna (trening czystoci), 2-3 r.ż popęd wędruje na drugi koniec przewodu pokarmowego, wydalanie jako ródło przyjemnoci, konflikt między ID a tym co mówi otoczenie może być ródłem skšpstwa, uporu ale też zorganizowania (gdy dziecko było karane za wydalanie nie w tym miejscu i czasie), gdy było chwalone rozwój twórczoci,.

Teorie przywišzania
Badania J.Bowlbyego wykazały, że emocjonalne więzi międzyludzkie sš podstawowym składnikiem natury ludzkiej, a w pierwotnej formie można je zauważyć już u noworodka. Takie zwišzki w poczštkowym okresie sš na wagę życia, gdyż zapewniajš dziecku opiekę. W póniejszych latach za wpływajš na rozwój danego młodego osobnika. Podtypem więzi uczuciowych jest przywišzanie, gdzie mamy do czynienia z poczuciem bezpieczeństwa jednostki. Stšd możemy mówić o przywišzaniu dziecka do rodzica, a nie odwrotnie. Aby taka wię mogła się wykształcić, konieczny jest nie tylko bliski kontakt rodziców z dzieckiem, ale przede wszystkim synchronizacja, która pozwala zarówno dziecku, jak i rodzicom nauczyć się reagowania w odpowiedni sposób na zgłaszane potrzeby.
M.Ainsworth różnicuje przywišzanie na:
- bezpieczne dziecko z łatwociš znosi rozłškę z opiekunem, szybko angażuje się w badanie otoczenia; w poczuciu zagrożenia aktywnie poszukuje kontaktu i łatwo je uspokoić, nie unika kontaktu zainicjowanego przez matkę. Podstawowym czynnikiem bezpiecznego przywišzania jest akceptacja i gotowoć reagowania rodziców na sygnały dziecka.
- pozabezpieczne/unikania dziecko unika kontaktu z matkš, tudzież go nie poszukuje. Nie stawia matki nad obcymi;
- pozabezpieczanie/ambiwalencji dziecko wykazuje niewielkie zainteresowanie badaniem otoczenia, jest nieufne wobec obcego. Boi się, gdy jest oddzielone od matki, ale nie uspakaja się po jej powrocie. Modele pozabezpieczne pojawiajš się najczęciej gdy dziecko było obiektem nadużyć i w rodzinach, w których rodzice pielęgnujš w sobie nierozwišzane konflikty wynikajšce z urazów wyniesionych z dzieciństwa. Struktura ambiwalentna jest najczęciej spotykana w rodzinach, gdzie kontakt z matkš nie jest cišgły lub jest tylko pozorny.
Jakie sš długoterminowe konsekwencje przywišzania bezpiecznego i pozabezpiecznego? Badania wykazały, że dzieci uznane za bezpiecznie przywišzane do matek w dzieciństwie sš póniej bardziej towarzyskie, bardziej pozytywnie nastawione do swoich przyjaciół i rodzeństwa, sš mniej agresywne i kłótliwe, bardziej empatyczne i dojrzałe emocjonalnie. W wieku młodzieńczym posiadajš więcej umiejętnoci społecznych, zawišzujš więcej umiejętnoci społecznych, częciej brani sš za przywódców i majš wyższe poczucie własnej wartoci. Ci z przywišzaniem pozabezpiecznym nie tylko nawišzujš słabsze przyjanie, ale również szybciej stajš się aktywni seksualnie, choć częciej przytrafiajš się im zwišzane z tym niebezpieczne przygody.

Naladownictwo lub imitacja jest to jeden z procesów uczenia sie zachowań i działań, w wyniku którego jednostka naladujšca internalizuje wzory kulturowe. Proces ten występuje zarówno u ludzi, jak i innych zwierzšt, np. u ptaków. W przypadku ludzi jest to typowe zjawisko zachodzšce podczas socjalizacji pierwotnej, gdy dzieci naladujš gesty, słowa czy ton głosu znaczšcych innych.
Z procesem naladownictwa wišże się m.in. nauka mówienia. Dziecko około 2-3 miesišca zaczyna wymawiać samogłoski (typu uuuuu), a około 6-7 miesišca zaczyna gaworzyć. Dopiero około 13 miesišca mogš się pojawić pierwsze słowa, lub dwięki wyrazopodobne. Ważne przy tym jest to, że dziecko okresie gaworzenia wydobywa z siebie wszelkie kombinacje dwięków i sylab, nawet takich, które nie występujš w jego rodzimym (czyli słyszanym od rodziców) języku. Jednak ok. 9 miesišca zaczyna ograniczać zestaw dwięków do zestawu, do jakiego majš dostęp. Ciekawych obserwacji dostarczyło badanie nad dziećmi rodziców głuchoniemych. Dzieci takie obcujš od pierwszych dni życia zarówno z językiem migowym, jak i mówionym słyszanym w kontaktach z resztš wiata. Okazało się, ze u dzieci takich równoczenie pojawiały się dwięki mówione jak i odruchu migowe i około 13 miesišca pojawiało się słowo mówione i znak referencyjny (czyli okrelajšcy w języku migowym słowo). Ta zbieżnoć kolejnoci stanowi silny argument na to, że dziecko jest przez naturę niejako poinstruowane, by nauczyć się języka w jakiejkolwiek formie, i kontakty z rodzicami i osobami bliskimi dajš bodziec do tego, żeby się nauczyć odpowiedniej formy komunikacji.
Jeli chodzi o naukę języka w odpowiednim momencie rozwoju (czyli we wczesnym dzieciństwie) to przypomina mi się słynny eksperyment z dzieckiem (niestety nie pamiętam imienia), które pierwsze lata życia spędziło odizolowane od wiata, przez co nie nauczyło się mówić. Mimo ciężkiej pracy lekarzy i psychologów nad procesem socjalizacji tego dziecka, nauczenie go mówienia było prawie niemożliwe. Stšd wniosek, że pewnych zachowań i odruchów musimy się uczyć w narzuconym przez naturę momencie, by mogły się one prawidłowo rozwinšć.

Jakie sš jeszcze inne czynniki, które występujšc w okresie wczesnodziecięcym mogš mieć wpływ na dalszy rozwój dziecka?
Czynniki, które wymienię poniżej odnoszš się już bardziej do dzieci w okresie 2-3 roku życia. Sš to zatem m.in.
- nadmierna kontrola ze strony opiekuna/rodzica czyli zbytnie narzucanie swojej woli dziecku, np. nakazywanie dziecku, kiedy ma się wypróżnić, albo podnoszenie dziecka na ręce gdy zbyt wolno idzie na spacerze (a nie potrafi chodzić szybciej), cišgłe krytykowanie dziecka lub porównywanie ze starszym rodzeństwem. Prowadzi to do rozwinięcia się u dziecka poczucia zwštpienia w to, że jego potrzeby sš ważne i dostrzegane, rodzi to w dziecku nieufnoć do otaczajšcej go rzeczywistoci, może skłonić do odwrócenia się od niej (autyzm). Może też prowadzić do zahamowania aktywnoci dziecka.
- niedostateczna kontrola czyli duża łagodnoć, niskie wymagania i niekonsekwencja (tzw. wychowanie bezstresowe). Może prowadzić do poczucia bezradnoci i nieradzenia sobie z silnymi emocjami.
- narodziny rodzeństwa gdy przyjcie na wiat młodszego dziecka wišże się z przeniesieniem uwagi ze starszego na młodsze, może to w przyszłoci prowadzić do rozwinięcia się poczucia bezsilnoci lub przesadnej samowoli.
- niepełnosprawnoć dziecka gdy rodzice nie zdajš sobie sprawy z ograniczeń i stawiajš zbyt wygórowane względem dziecka wymagania, może to prowadzić do skutków takich jak nadmierna kontrola.

Bibliografia:
Bee H. Psychologia rozwoju człowieka. Str.104-231
Brzezińska A. Społeczna psychologia rozwoju
Internet

Ania S. · Gość

Człowiek od początku życia wchodzi w aktywne interakcje ze swym otoczeniem społecznym, od początku ujawnia swój specyficzny, charakterystyczny tylko dla siebie wzorzec funkcjonowania „wymuszając” odpowiednie zachowania na opiekujących się nim osobach i „doprowadzając” do tego, iż już w pierwszych tygodniach jego życia powstaje szczególna więź łącząca go ze światem. Zatem w procesie tej trwającej od początku życia wymiany zachodzi proces dopasowywania się człowieka do wzoru zachowania opiekunów i jednocześnie proces dopasowywania się działań opiekunów do wzoru aktywności człowieka. Obie strony są w tej interakcji aktywne, obie nawzajem formują swoje zachowania, a także oczekiwania. Rozwój można więc uznać za wspólne przedsięwzięcie ludzi – w początkowym okresie życia – dziecka i dorosłego, a potem za efekt kontaktów w rożnym wieku.
Ważny wpływ na przebieg rozwoju dziecka, a później dorosłego człowieka oprócz czynnika biologicznego również środowisko. A więc struktura rodziny, rola i efekty postępowania wychowawczego rodziców wobec dziecka, pozycja zawodowa rodziny, socjoekonomiczna. Ale również wpływ rówieśników, nauczycieli.
Różne struktury społeczne dostarczają dziecku odmiennych doświadczeń i ukierunkowują jego rozwój. Rozwinęły się badania z jednej strony nad związkiem poziomu rozwoju dziecka z kolejnością jego urodzenia, wielkością rodziny, jej strukturą, jakością doświadczeń edukacyjnych w wieku przedszkolnym i szkolnym, a z drugiej strony z umiejscowieniem rodziny w środowisku np. miejskim-wiejskim.
Rozwój człowieka uwarunkowany jest jego genotypem, który stanowi środowisko wewnętrzne, biologiczne. Określa ono plan i możliwości rozwoju tej osoby w rożnych obszarach, wyznacza rodzaj tempo i dynamikę zmian, jakim podlega jej organizm, wszystkie jego układy, szczególnie centralny układ nerwowy, a także decyduje jakie potrzeby są dla niej ważne i domagają się zaspokojenia w kolejnych etapach życia.
Sprawność funkcjonowania organizmu, a także prawidłowy przebieg procesu jego rozwoju zależą od wielu czynników, ale szczególnego znaczenia nabierają te, które działają we wczesnych okresach życia dziecka , tj. w okresie prenatalnym i postnatalnym. Dopiero pojawiające się, rozwijające i doskonalące swe funkcje narządy i układy są bowiem bardzo podatne na działanie rozmaitych czynników, także tych uszkadzających je. D.R. Shaffer podaje, iż największe prawdopodobieństwo powstania poważnych zaburzeń strukturalnych, wywołanych działaniem czynników szkodliwych, przypada na okres od 3 do 8 tygodnia życia. Niektóre jednak organy i wykształcające się części ciała dziecka pozostają wrażliwe na działanie teratogenów przez całe 9 miesięcy życia płodowego.
Wpływ nacisków biologicznych na rozwój, a więc tworzenie specyficznego kontekstu rozwoju jednostki, ważnymi okresami intensywnych, ale i powszechnych zmian są:
okres prenatalny, niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa (od poczęcia do narodzin i wiek 0-3 lata), kiedy to dziecko gwałtownie i w krótkim czasie się zmienia, przybiera na wadze, wzrasta, i opanowuje wszystkie niezbędne sprawności, dające- na poziomie podstawowym – niezależność fizyczną i społeczną od otoczenia w zaspokajaniu swych potrzeb np. chodzenie, sięganie. Te wszystkie osiągnięcia rozwojowe znacznie poszerzają przestrzeń życiową dziecka, ale też wiążą się z czynnikami ryzyka, takimi jak większe prawdopodobieństwo uszkodzenia ciała, ale także zakazy i ograniczenia wprowadzane przez dorosłych ze względu na bezpieczeństwo dziecka, odczuwane jako przykre, bo hamujące jego naturalną aktywność.
Drugi układ odniesienia dla analizy rozwoju człowieka to kontekst zewnętrzny, tj. otoczenie fizyczne i środowisko społeczne, w tym środowisko wychowawcze.
Dziecko podlega bezpośredniemu fizycznemu oddziaływaniu swojego otoczenia, tzn. otoczenie zostaje odpowiednio ustrukturowane przez drugiego człowieka i to w taki sposób, aby prowokować jednostkę do podejmowania jednych działań i zaniechania innych.
Pierwszy rodzaj oddziaływań ma na celu jedynie podtrzymanie już toczącego się procesu zmian rozwojowych. Aktywność osób z otoczenia sprowadza się tutaj do tworzenia jednostce optymalnego kontekstu działania, np. poprzez organizację przestrzeni czy czasu i dostarczenie odpowiednich przedmiotów oraz powstrzymywanie się od bezpośredniej ingerencji w tok jej działań.
Celem drugiego procesu oddziaływań jest zmiana tempa dokonywania się zmian rozwojowych przez podejmowanie działań bądź je przyśpieszających, facylitujących (ułatwiających), bądź hamujących, opóźniających. Przykładem oddziaływań przyśpieszających może być wzmożenie stymulacji określonego typu kierowanej od niemowlęcia, odpowiednie zaprogramowanie dnia jego aktywności, dostarczanie dodatkowych informacji. Cecha wspólną tych wszystkich działań jest wspieranie aktywności już podjętej przez jednostkę, tworzenie optymalizacji przebiegu realizowanego zadania i maksymalizacji uzyskiwanych efektów. Nie zawsze jednak działania takie rzeczywiście sprzyjają rozwojowi jednostki, np. obarczanie dziecka obowiązkami ponad jego siły rzeczywiście przyczynia się do nabywania nowych kompetencji, ale wiąże się z ryzykiem przeciążenia jego układu nerwowego. Co może prowadzić do zaburzeń w dalszym etapie rozwoju.
Przykłady działań hamujących przemiany rozwojowe to w skrajnym przypadku deprywacja sensoryczna, emocjonalna, poznawcza czy społeczna –wybiórczo w zakresie jakiejś modalności (np. w sytuacji hospitalizacji dziecka ograniczanie kontaktów z nim tylko do sytuacji wykonania konkretnych zabiegów) lub globalnie (opuszczanie dziecka).
Trzeci rodzaj oddziaływań środowiska zewnętrznego – via inni ludzie - ma na celu zmianę dotychczasowego kierunku działania jednostki i poprzez to zmianę toku jego rozwoju. Przykładem działań tego typu są np.: zachęcanie dziecka do podejmowania nowych działań, do odkrywania, eksperymentowania itp. Ale trzeba z dzieckiem współpracować.
Każdy człowiek, w każdym wieku przeżywa jakiś kryzys, również dzieci w najmłodszych latach swojego życia. Wg Wygotskiego, w toku rozwoju w okresie dzieciństwa, są następujące:
· Kryzys narodzin: związany z nagłą zmianą warunków rozwoju, przede wszystkim w obszarze rozwoju fizycznego (np. spadek wagi)
· Kryzys 1roku życia: związany głównie z opanowywaniem lokomocji i mowy, dające podstawy niezależności fizycznej i społecznej od otoczenia
· Kryzys 3 roku życia: związany z kształtowaniem się woli, ujawniający się poprzez krnąbrność, opór, negatywizm, samowolę. Jeśli ten kryzys przebiega w formie łagodnej, to efektem jest zahamowanie rozwoju woli i efektywnej strony osobowości dziecka w następnym okresie rozwoju.
· Kryzys 6/7 roku życia: związany z pojawieniem się tzw. momentu intelektualnego, objawiający się poprzez załamanie równowagi psychicznej, zmienność nastroju, zaburzenia woli, a także poprzez wzrastającą samodzielność dziecka czy zmieniający się na korzyść jego stosunek do innych dzieci.
· Kryzys 12/13 roku życia: związany z procesami dojrzewania seksualnego, widoczny w takich zjawiskach jak spadek osiągnięć, pogorszenie sprawności myślenia, osłabienie zainteresowań, ale również przejście od myślenia konkretnego i obrazowego do dedukcyjnego.
Opracowano na podstawie: Anna Brzezińska, Społeczna psychologia rozwoju.

Gość · Wysłany: Sob 18:27, 17 Mar 2007 Temat postu:

Nicole Kidman Blowjob!
[link widoczny dla zalogowanych]