 Wysłany: Śro 12:38, 29 Paź 2008 Temat postu: |
|
| Źródło: Strelau | |
| Wysłany: Śro 12:33, 29 Paź 2008 Temat postu: Nowe pytanie 15. |
|
| Style poznawcze i ich cechy charakterystyczne, rodzaje i rola w funkcjonowaniu człowieka.
Styl poznawczy to preferowany sposób funkcjonowania poznawczego, odpowiadający indywidualnym potrzebom jednostki (nie umiejętności!). Wyróżniamy następujące style: 1. refleksyjność – impulsywność 2. zależność – niezależność od pola 3. abstrakcyjność – konkretność 4. style poznawcze w koncepcji Steinberga. Refleksyjność – impulsywność (Kagan) ujawnia się w sytuacjach rozwiązywania problemów poznawczych. Definiowany jest przy użyciu 2 wskaźników: szybkości znajdowania rozwiązań i ich poprawności. Impulsywność to tendencja do szybkiego udzielania odpowiedzi i popełniania wielu błędów. Refleksyjność to tendencja do długiego namyślania się i popełniania niewielu błędów. Inna nazwa refleksyjności – impulsywności to tempo poznawcze. R.-I. określa: • stopień kontroli sprawowanej przez człowieka nad własnym funkcjonowaniem poznawczym: R. – silna skłonność do kontroli; I. – beztroska, tendencja do zadawalania się pierwszym lepszym rozwiązaniem • sposób definiowania przez człowieka kompetencji poznawczych: czy liczy się dla niego bardziej szybkość czy poprawność rozwiązania • stopień tolerancji na odroczenie wzmocnienia, kt jest znalezienie rozwiązania: I. – preferowanie wzmocnień szybkich; R. – wzmocnień maksymalnie dużych, nawet gdy są odroczone. • Stopień tolerancji ryzyka poznawczego: I. – wysoki, R. – niski • Strategię poszukiwania informacji: R. – preferowanie strategii systematycznej; I. – poszukiwań chaotycznych. Zależność – niezależność od pola (Witkin) określa stopień, w jakim spostrzeganie determinowane jest przez ogólną organizację pola percepcyjnego. Zależność od pola – to tendencja do spostrzegania globalnego (całościowego), w kt części doświadczane są jako spojone z całością. Niezależność od pola – skłonność do „przełamywania” zastanej organizacji pola percepcyjnego, do wyodrębniania poszczególnych części i spostrzegania ich jako względnie niezależnych od całości. Niezależny od pola styl to styl analityczny; zależny – globalny. Abstrakcyjność – konkretność (Goldstein i Scheerer) określa preferencje dotyczące poziomu ogólności stosowanych kategorii poznawczych. Abstrakcyjność – nasilenie orientacji zadaniowej; z umiejętnością koordynowania i wykorzystywania wielu różnych informacji przy rozwiązywaniu problemów; elastyczność myślenia. To styl wyobrażeniowy. Konkretność – wykonywanie zadań prostych. To styl pojęciowy. Style Sternberga. Człowiek w różnych okresach życia i w różnych sytuacjach może ujawniać różne style funkcjonowania. Sternberg zamiast style poznawcze używa określenia style myślenia, są to preferowane sposoby myślenia, decydujące o tym, jak jednostka dysponuje posiadanymi zasobami poznawczymi. S. zakłada, że istotną rolę w funkcjonowaniu intelektualnym odgrywają metaloznawcze procesy kontrolne i decyzyjne, nadzorujące przebieg pozostałych procesów poznawczych. Wymiary stylu dotyczą poszczególnych aspektów procesu kierowania przez człowieka własną aktywnością poznawczą. 13 stylów myślenia Sternberga: • legistrator – tendencja do samodzielnego strukturalizowania problemów i planowania własnych działań • wykonawca – lubi sytuacje już ustrukturalizowane, jest dobrym realizatorem planów stworzonych przez innych • sędzia – skłonny jest do myślenia analitycznego; zestawianie i porównywanie danych; ocenianie efektów działań innych ludzi, ich samych • monarchiczny – koncentruje się na jednym celu naraz • hierarchiczny – skłonny zajmować się kilkoma sprawami naraz, nadając im różną wagę, do kt dostosowuje czas i wysiłek • oligarchiczny – tendencja do podejmowania w tym samym czasie różnych zadań traktowanych jako równie ważne • anarchiczny – skłonność do działań przypadkowych, unikanie planowania • globalny – abstrakcyjność i nieprzywiązywanie wagi do szczegółów • lokalny – preferowanie problemów konkretnych; drobiazgowość i pragmatyzm • introwertywny – w porównaniu z ekstrawertywnym cechuje się silniejszą orientacją zadaniową i preferowaniem pracy w pojedynkę • ekstrawertywny • postępowy – poszukiwanie nowości, skłonność do modyfikowania swoich sposobów działania; dobrze czuje się w sytuacjach niejasnych i wieloznacznych • konserwatywny – niechęć do zmian i wykraczania poza ustalone procedury; unikanie niejednoznacznych sytuacji. 1-3 odnosi się do funkcji czynności intelektualnych (ustalania zasad, reguł, realizowania działań 4-7 dotyczy strategii rozkładania zasobów poznawczych na realizację poszczególnych zadań 8-9 dotyczy poziomu ogólności, na jakim rozpatruje się problemy poznawcze 10-11 dotyczy zasięgu (orientacja „do wewnątrz” vs „na zewnątrz”) 12-13 dotyczy otwartości na zmiany Znaczenie stylów myślenia polega na tym, że pośredniczą one między zdolnościami człowieka a ich realizacją w rzeczywistym funkcjonowaniu. Są obok zdolności ważnymi wyznacznikami efektywności wykonywania różnego rodzaju zadań. Wartość poszczególnych stylów jest przy tym zróżnicowana w zależności od typu zadania – styl. który okazuje się korzystny w jednych sytuacjach, utrudnia radzenie sobie w innych, w kt pożądany jest styl odmienny. Style poznawcze kształtują się już w dzieciństwie i pomimo zmian rozwojowych odznaczają się stosunkowo dużą stałością. Refleksyjny – zadania konwergencyjne – wymagające staranności, analizy szczegółów, systematyczności Impulsywny – zadania dywergencyjne – wymagające pośpiechu, szybkich decyzji, tolerowania ryzyka poznawczego Niezależny od pola – selektywności, organizowania lub przeorganizowania danych, w sytuacji braku informacji zwrotnych Zależny od pola – wymagające podporządkowania, współdziałania z innymi ludźmi Abstrakcyjny – zadania złożone, wymagające radzenia sobie z niejednoznacznością Konkretny – zadania proste. |
|